Doymuş yağların kimyasına bakıldığında karbon atomlarını birbirine bağlayan tek bir zincirin mevcut olduğu görülmektedir. Doymuş yağların diğer yağlardan ayrışmasını sağlayan en önemli özelliği budur. Bunun yanı sıra doymuş yağ çeşitlerinde karbon bağlarının hidrojenle bağlandığı bilinir. Genel olarak hayvansal gıdalarda bulunan bu yağlar hidrojen bakımından zengin yağ çeşitleridir. Oda sıcaklığında katı halde bulunurlar ve fazla tüketimi sağlık açısından oldukça risklidir.
Doymuş Yağların Özellikleri Nelerdir?
Fazla tüketimi sağlık açısından risk teşkil eden doymuş yağlar, kendilerine has bazı özellikleri ile bilinirler. Bu özellikler insan sağlığı açısından oldukça tehlikeli boyutlara ulaşabilmektedir. Örneğin;
- Doymuş yağların içerisindeki tüm karbon atomları hidrojenle doldurulmuştur.
- Oda sıcaklığında doymuş yağ ve türevleri katı ya da yarı katı halde bulunurlar.
- Doymuş yağların vücut tarafından metabolize edilmeleri oldukça uzun bir zaman alır.
- Yapıları gereği doymuş yağlar vücut tarafından genellikle depo edilerek saklanır.
- Doymuş yağlar yüksek ısıya maruz kaldıklarında yapıları değişir.
- Yapılarında meydana gelen değişiklikler kanserojen maddelerin oluşmasına sebep olur.
- Doymuş yağ ile hazırlanan yiyeceklerin düşük ısıda yavaş yavaş pişirilmesi tavsiye edilir.
- Bu yağlar buzdolabında ya da serin ve kuru ortamlarda muhafaza edilmelidir.
Doymuş Yağ Hangi Besinlerde Bulunur?
Doymuş yağlar, normal oda sıcaklığı altında katı olarak kalabilen ve ağırlıklı olarak tek bağlara sahip olduğu bilinen yağ çeşitleridir. Genellikle hayvansal yağları işaret eden doymuş yağlar, vücutta hem kolesterol hem de kötü kolesterolün yükselmesine sebep olur. Bu sebeple beslenme uzmanları günlük tüketilen doymuş yağ oranının minimum düzeyde tutulmasını tavsiye ederler. Bu yüzden tüketiciler hangi besinlerin doymuş yağ bakımından zengin olduğunu bilmeli, öğünleri sırasında bu besinleri mümkün olduğunca az tüketmelidir. Her vücut ve beslenme tipine göre değişebilecek tüketim miktarları genellikle minimum seviyede tutulur ve aşağıda yer alan besinlerin tüketimi sırasında dikkatli olunması önerilir.
- Margarin, palm yağı, hindistan cevizi yağı, kakao yağı ve hurma yağı
- Et, sakatat ve kümes hayvanlarının derisi
- Peynir, süt, terayağı ve diğer süt ürünleri
- Yumurta
Yukarıda yer alan besinler doymuş yağ bakımından zengin besin maddeleridir. Bunların tüketimini sınırlandırmak vücut sağlığı için oldukça önemlidir. Bunlar yerine alternatifleri tercih edilebilir ya da diyet listelerine uygun bir şekilde tüketimleri gerçekleştirilebilir.
Doymuş Yağ Zararlı Mıdır?
Öğünler sırasında doymuş ve doymamış yağlar belirli oranlarda tüketilmektedir. Ancak doymuş yağların fazla tüketimi vücut sağlığı açısından birtakım olumsuzluklara sebep olmaktadır. Çünkü bu yağlar kalp ve damar hastalıklarının en önemli tetikleyicileri olarak kabul edilir. Günlük olarak alınması gereken miktarın üzerinde tüketildiğinde doymuş yağ ve türevlerinin kanser, yüksek kolesterol, obezite ve tip 2 diyabet gibi rahatsızlıklara sebep olduğu bilinmektedir. Bu nedenle doymuş yağların insan sağlığı için zararlı olduğunu söylemek mümkündür. Tüketilmesi kaçınılmaz bazı durumlarda porsiyon miktarına dikkat edilmeli, doymuş yağ içeren yiyeceklerin hazırlanması sırasında ekstra yağ eklenmemesi önerilmektedir. Zararlı olan her besin grubunda geçerli olduğu gibi önemli olan tüketilmesi değil, tüketim miktarına dikkat edilmesidir.
Sık Sorulan Sorular
Doymuş Yağ Kilo Yapar Mı?
Doymuş yağlar diğer yağlardan farklı olarak vücut tarafından enerjiye daha zor dönüştürülür ve genellikle depolanmak üzere kullanılır. Yüksek oranda kalori içermesi sebebiyle tavsiye edilen miktardan daha fazla tüketilen doymuş yağ çeşitleri vücutta fazla kilonun ortaya çıkmasına sebep olur. Aynı zamanda metabolize edilmeleri bir hayli zor olduğundan özellikle bölgesel kilo alımının en önemli sebepleri arasında yer alır.
Doymuş Yağ Kansere Neden Olur Mu?
Doymuş yağların fazla tüketimi kanser de dahil olmak üzere pek çok rahatsızlığın ortaya çıkmasına sebep olur. Bunun en önemli nedeni yüksek ısıya maruz kalan doymuş yağ çeşitlerinin yapısını değiştirmesidir. Dumanlama olarak adlandırılan bu durum sonucunda doymuş yağlar yağ asitleri ve gliserole ayrılarak yeni bileşikler oluşturur. Bu bileşikler ise insan sağlığını tehdit eden kanserojen maddelerin en önemli kaynağıdır.
Doymuş Yağlar Besin Sağlığını Arttırabilir Mi?
Doymuş yağ ve türevlerinin fazla tüketimi vücut sağlığı açısından oldukça risklidir. Özellikle yüksek ısıya maruz kalan doymuş yağ çeşitlerinin kanserojen maddelerin ortaya çıkmasına sebep olduğu bilinmekte ve tüketimleri konusunda bireyler uyarılmaktadır. Bu nedenle doymuş yağların besin sağlığını arttırması gibi bir durum söz konusu değildir. Elbette ki öğünler sırasında doymuş yağ içeren besinler tüketilebilir ancak miktarlarına mutlaka dikkat edilmelidir.
Kuyruk Yağı Doymuş Yağ Mıdır?
Genellikle hayvansal besinlerin pek çoğunda rastladığımız doymuş yağlar arasında en bilinenlerinden birisi de kuyruk yağıdır. Günlük hayatta pek çok yemekte kullandığımız kuyruk yağları, fazla tüketildiği takdirde diğer tüm doymuş yağ çeşitleri gibi insan sağlığını tehdit edebilir. Bu nedenle kuyruk yağı tüketimi konusunda dikkatli olunmalı, fazla tüketiminden kaçınılmalıdır.
Balık Yağı Doymuş Yağ Mıdır?
Doymuş yağ dediğimizde her ne kadar aklımıza hayvansal yağlar gelse de bunların bazı istisnaları bulunmaktadır. Bu istisnalar arasında en sık balık yağı ile karşılaşırız. Genellikle pek çok kişinin aklında balık yağının doymuş yağ olup olmadığı ile ilgili soru işaretleri bulunur. Ancak balık yağı çoklu doymamış yağ asitlerinden oluşmaktadır. Bu yüzden tüketimi konusunda herhangi bir risk barındırmaz.
Tereyağ Doymuş Yağ Mıdır?
Hayvansal bir besin maddesi olması sebebiyle tereyağı da doymuş yağlar arasında yer alır. Oda sıcaklığında katı halde bulunan diğer tüm yağlar gibi bu kategoride değerlendirilen tereyağı sağlıklı koşullar altında tüketilmelidir. Mutlaka porsiyon kontrolüne dikkat edilmeli, doymuş yağ çeşitlerinden biri olduğu için aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır. Aksi durumda kalp ve damar hastalıkları gibi birtakım rahatsızlıklara sebep olabilmektedir.
