Çinko Eksikliği

Çinko eksikliği, birçok kişinin farkında olmadığı ancak ciddi sonuçlara yol açabilen bir durumdur. Bu yazıda, çinko eksikliğinin belirtileri, nedenleri ve nasıl giderilebileceği konularını derinlemesine ele alacağız. Sağlıklı bir yaşam için çinkonun önemini kavramak ve eksikliğiyle nasıl başa çıkabileceğinizi öğrenmek için bu yazıya göz atın.

Çinko Eksikliği Nedir?

Kötü ve yetersiz bir beslenme alışkanlığı çinko eksikliğine neden olabilir. Bu nedenle yetersiz beslenen çocuklarda, yetişkinlerde ve çeşitli hastalıklara sahip insanlarda ve sağlıklı beslenemeyen kişilerde çok yaygındır. Bol sayıda çinko alımı için et ve deniz ürünleri tüketmek gereklidir. Bu nedenle vejetaryen beslenme alışkanlığı olanlarda çinko eksikliği daha sık görülebilir. Hamilelik ve emzirme sırasında çok miktarda çinko kaybedildiği için bu durumda çinko eksikliğine yol açabilir.

Yetersiz çinko, beslenme alışkanlığınızdan kaynaklanan düşük çinko alımından kaynaklıdır. Hücre anemisi gibi bazı tıbbi durumlar çinko eksikliği sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Çinko eksikliğinin teşhisi karmaşık olabilir çünkü standart bir kan testi tespit etmek için yeterli değildir. Kan seviyeleriniz, belirtileriniz ve beslenme geçmişinizle birlikte semptomlarınız kontrol edilerek çinko eksikliğinin belirlenmesi mümkün hale gelir. Ayrıca doktorunuz tarafından uygun görüldüğü takdirde çeşitli mineral takviyeleri de kullanmanız ve diyetinize devam etmeniz gerekebilir.

Cilte Çinko Eksikliği

Cilt vücutta en çok yer kaplayan dokudur. Haliyle cildimiz birebir olarak beslenmeyle kendine bakar. İnsan cildi, her dört ila altı haftada bir sürekli yenilenme ve onarım halinde bulunur. Beslenme ve cilt sağlığının rolünü ciddiye almaya başlamamız önemlidir. İşin aslı şu ki, sağlıklı bir cilt istiyorsanız onu iyi beslemeli ve içten dışa doğru korumalısınız. Çinko, şaşırtıcı sayıda hücresel süreçte yer alan önemli bir mineraldir. Hücre bölünmesi, hücre büyümesi, bağışıklık, doğurganlık, hormon sağlığı, kan pıhtılaşması, tiroid fonksiyonu, göz sağlığı ve yara iyileşmesi için gereklidir. Ciltte çinko eksikliği, hücre büyümesi, kolajen oluşumu ve yara iyileşmesinin önünü keser ve sağlıksız bir cilde sahip olmanıza sebep olur.

Saçta Çinko Eksikliği

Çinko, esasen çok çeşitli gıdalarda küçük miktarlarda bulunur. Bu durum da sağlıklı bir diyet yoluyla yeterli miktarları almanızı genelde mümkün kılar. Bu durum da çinko eksikliğini nadir hale getirir. Saçta çinko eksikliğinin belirtileri oldukça fark edilirdir. Saçta çinko eksikliği, saçlarınızın bolca dökülmesine sebebiyet verir. Bağışıklık sistemiyle ve hücre yenilenmesiyle birebir ilgili olduğu için saçlarınızın kırılmasına da sebebiyet verir. Çinko eksikliği strese sebebiyet verdiği için genellikle insanlar saçlarının stresten döküldüğünü sanır. Fakat durum, saçtaki çinko eksikliğinden kaynaklanmaktadır. Bu tatsız durumun önüne geçmek için iyi bir beslenme alışkanlığı edinmeniz ve çinkoyu günlük tüketmeni gerekir.

Tırnakta Çinko Eksikliği

Tırnaklardaki beyaz lekelerin neden olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bu lekelere bazen çizgiler de eşlik eder. Bu durum ise, tırnakta çinko eksikliğinin en büyük belirtilerinden biridir. Tırnakta çinko eksikliğine dair fark edebileceğiniz bir diğer çok büyük unsur ise tırnaklarınızın zayıflamasıdır. Tırnaklarınız kolay kırılır hale gelir. Tırnaklarınızın uzaması haftalar sürer. Bu duruma sebebiyet veren şey, tırnaklardaki doku ve hücrelerin gelişmesi için insan bünyesinde stabil bir çinko seviyesinin bulunması gerektiğidir. Fakat bu eksik olduğunda, tırnaklarınız zayıflar. Tırnakta çinko eksikliği ise kolaylıkla giderilebilecek bir durumdur. Tek yapmanız gereken çinkoyu diyetinize dahil etmek. Böylelikle bedeninizin hücre yenileme hızını arttırmış olacaksınız.

Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

İnsanlar soğuk algınlığı tedavisinde yardımcı olmak için çeşitli pastiller kullanır ve bunların içinde de yeterli miktarda çinko vardır. Ancak bazı ilaçlar vücudunuzdaki çinko seviyesini azaltabilir ve çinko eksikliği meydana getirebilir.

Çinko eksikliği sonucunda seviye düşükse semptomlar hafif olabilir, ancak ciddi eksiklik varsa çok şiddetli belirtiler görülebilir. Belirtiler şöyledir:

• İştahsızlık,
• Kilo kaybı,
• Sulu dışkı (ishal),
• Enerji kaybı hissi,
• Soğuk algınlığı, öksürük ve göğüs enfeksiyonları gibi enfeksiyonlara daha eğilimli olma,
• Fazla miktarda saç dökülmesi,
• Deri döküntüleri,
• Görme, tat veya koku ile ilgili sorunlar,
• İktidarsızlık,
• Erkeklerde vücudunun yeterli testosteron üretmemesi sonucu iktidarsızlık ve hipogonadizm yaşayabilirler.

Çocuklarda Çinko Eksikliği Nasıl Belli Olur?

Özellikle çocuklarda büyüme ve gelişmede diğer tüm mineraller gibi büyük bir rol oynayan çinko, vücutta yeterli miktarda bulunmadığı takdirde gelişimsel bazı problemlere yol açabilir. Genellikle gözle görülür bir şekilde fark edilebilen çocuklarda çinko eksikiği, gelişme ve büyüme geriliği gibi önemli belirtilerle ortaya çıkar. Bunun yanı sıra saç dökülmesi, tırnak kırılması ve iştah kaybı yaşayan çocuklarda çinko eksikliğinden şüphelenilebilir.

Çinko Eksikliğine Ne İyi Gelir?

Çinko eksikliği, dünya çapında hastalığa neden olan ve risk faktörü açısından 5. Sırada yer alan bir hastalıktır. Çinko, her hücrenin, organın, kemiğin, dokunun ve vücudumuzun sıvılarında bulunur.

Yaşamı sürdürmek için düzenli çinko alımına ihtiyacımız vardır. Beslenmenin düzgün olmaması, çinko bakımından zengin yiyeceklerin tüketilmemesi, yanlış beslenme ve yetersiz emilim gibi çeşitli faktörler vücutta çinko oranının azalmasına neden olabilir.

Çinko eksikliği tedavisi için alınan takviyelerin çoğu eczanelerde mevcuttur. Takviyeler farklı miktarlarda çinko içerebilir ve çinko glukonat, çinko sülfat veya çinko asetat olarak etiketlenir. Çinko aynı zamanda boğaz pastillerinin ana bileşenlerinden biridir çünkü çinkonun soğuk algınlığı tedavisinde yardımcı olduğu düşünülmektedir.

Bir kişi ayrıca beslenme düzenine çinko içeren çeşitli yiyecekler ekleyerek de çinko alımını arttırabilir. Bu besinler şöyledir:

• Midye,
• Sığır eti,
• Kahvaltılık gevrekler,
• Kuru fasulye,
• Yoğurt,
• Nohut,
• Sade yulaf ezmesi,
• Süt,

Çinko Eksikliğinde Görülen Rahatsızlıklar Nelerdir?

• Zayıf Bağışıklık: Çinko, güçlü bir bağışıklık sisteminin korunmasında önemli bir rol oynar. T hücresi büyümesi ve beyaz kan hücreleri sayesinde hastalıklardan kurtulmak, tehlikeli bakteri ve virüsleri öldürmek ve hücre zarlarının koruyucu fonksiyonları için gereklidir.
• İshal: Çinko eksikliği sonucu olarak bağışıklığın bozulması sebebiyle, ishal sık görülen bir rahatsızlıktır. Vücudunuz bakteriyel enfeksiyonlara daha yatkın olma eğilimindedir.
• Büyüme: Çocuklarda çinko eksikliği büyümenin gecikmesine neden olabilir.
• Tat ve koku alma duyusu kaybı: Şiddetli çinko eksikliği koku ve tat alma duyusunda kayıplar yaşanmasına sebep olabilir.
• Psikolojik bozukluklar: Çinko eksikliği depresyonda önemli bir rol oynayabilir.
• Akne veya döküntüler: Çinko eksikliği olan kişiler döküntü ve akne gibi çeşitli cilt problemleriyle karşılaşabilir.
• Hamilelik sırasında: Hamilelik sırasında çinko eksikliği hem anneyi hem de fetüsü olumsuz yönde etkileyebilir. Yapılan bilimsel çalışmalarda, annedeki çinko eksikliğinin doğum sürecinin hem zorlaştırdığı hem de bebekte çeşitli doğum sonrası rahatsızlıklarına yol açtığı kanıtlanmıştır.

Çinko Eksikliği Nasıl Giderilir?

Vücutta çinko eksikliğinin tespit edilmesi durumunda bu eksikliğin giderilebilmesi için öncelikle aşağıda belirtilen yöntemler dikkate alınmalıdır.

• Çinko eksikliğinin giderilmesi ve çinko eksikliği tedavisi için bireyler ilk olarak bir uzmanla görüşmelidir.
• Bu eksikliği yaşayan bireyler beslenme alışkanlıklarını değiştirmelidir. Çinko eksikliğinin giderilebilmesinin en etkili ve kolay yolu çinko bakımından zengin olan yiyecekleri tüketmektir. Bu yiyeceklere tahıllar, kırmızı ve beyaz et, yumurta, deniz ürünleri, kuruyemişler ve kuşkonmaz, pazı ve lahana gibi yeşillikler örnek gösterilebilir.
• İleri derecede çinko eksikliği yaşayan bireyler uzman tavsiyesiyle çinko takviye ilaçlarını tercih etmelidir.
• Bununla birlikte bireylerde çinko eksikliğine sebep olan diğer durumlar araştırılmalı ve bu durumlar göz önüne alınarak tedavi süreci şekillendirilmelidir.

İçinde Çinko Bulunan Besinler Nelerdir?

Vücudunuzdaki çinko seviyesini arttırmak için doğal takviyeler almayı düşünebilirsiniz. Takviyeler çinko glukonat ve çinko sülfat dahil olmak üzere çeşitli çinko formları içerebilir. Ancak bunu yapmadan önce, bu takviyelerin gereksinimini, süresini ve dozajını doğru şekilde almak için bir doktora danışmalısınız.

Çinko eksikliği rahatsızlığına iyi gelen çinko bakımından zengin yiyecekler:

• Kuzu Eti: Yüksek kaliteli protein, birçok vitamin ve mineral bakımından zengindir. Aynı zamanda yüksek miktarda çinko içerir.
• Kaju fıstığı: Kaju fıstığı mükemmel bir çinko, bakır, magnezyum, manganez ve fosfor kaynağıdır. Diğer kuruyemişler ve kuru meyvelerle birlikte karıştırarak tüketildiğinde diğer eksik olan minerallerin alımını da desteklemiş olursunuz.
• Mantarlar: Kalorileri, yağları ve kolesterol içeriği açısından düşüktür. Çinko, potasyum, niasin ve daha birçok önemli besin değeri sağlarlar.
• Ispanak: Ispanak zengin bir çinko kaynağıdır ve diğer besin maddeleri ve antioksidan özelliğine sahiptir.

Bu yiyeceklerin yanı sıra:

• Deniz ürünleri, özellikle yengeç ve ıstakoz
• Peynir ve yoğurt gibi süt ürünleri de tüketmeniz çinko eksikliği giderilmesinde faydalı besinlerdir.

Beslenme eksikliklerinden kurtulmanın en iyi yolu, tüm önemli gıda gruplarından oluşan karbonhidratlar, proteinler, sıvı ve katı yağlar, meyve ve sebzeler, süt ve lif ile birlikte diğer önemli vitamin ve minerallerden oluşan dengeli bir beslenme alışkanlığına sahip olmaktır.

Çinkonun Sağlığımıza Faydaları Nelerdir?

• Çinko büyüme ve gelişmeye yardımcı olur.
  DNA’nın oluşturulması, hücrelerin büyümesi, proteinlerin oluşturulması, hasarlı dokunun iyileşmesi ve sağlıklı bir bağışıklık sistemi oluşumunun desteklenmesi için çinko gereklidir. Çinko, sağlıklı büyüme ve gelişmeyi desteklediği için bebekler, çocuklar ve ergenler için önemlidir.
• Çinko yaşa bağlı dejenerasyonu önler.
  Çinko, göz hastalığı ile ilişkili görme kaybını önlemeye ve mevcut dejenerasyonun ilerlemesini yavaşlatmaya yardımcı olabilir.
• Çinko ruh halini iyileştirebilir.
  Çinko eksikliği depresyon gibi akıl sağlığı durumlarıyla da bağlantılıdır. Bu nedenle, çinko takviyeleri bazen depresyon tedavisinde kullanılabilmektedir. Uzmanlar, çinkonun mutluluk hormonu olan serotonin üretimini arttırmaya yardımcı olan anahtar reseptörlerle etkileşime girdiğini düşünmektedirler.
• Çinko, soğuk algınlığının süresini ve şiddetini azaltabilir.
  Soğuk semptomların başlamasından kısa bir süre sonra çinko alırsanız, semptomların süresini ve şiddetini önemli ölçüde azaltabilirsiniz. Çeşitli pastillerde bulunan çinko ile tedavi süresini kısaltarak çinko eksikliği sebebiyle oluşacak hastalıklardan zamanında kurtulabilirisiniz.
• Çinko hafıza ve dikkati arttırır.
  Çinko nörolojik sağlık ve beyin hücresi yenilenmesinde baskın bir rol oynar. Doktorlar çinkonun Alzheimer hastalığını önleme ve tedavisinde önemli bir yeri olduğunu belirtmektedirler.

Günlük Çinko Gereksinimi

• 1-8 yaş arası çocuklar için önerilen alım miktarı 3-5 miligram arasında değişir ve çocuk büyüdükçe bu miktar artar.
• 9-13 yaş arası erkekler günde 8 miligram çinko almalıdır. 14 yaşından sonra, tüm yetişkin erkekler için gerekli olan çinko miktarı günde 11 miligrama yükselir.
• 8 yaşın üzerindeki kız çocukları için, gereksinimin günde 9 miligram, 14-18 yaştan sonra ise günde 8 miligram çinko alınmalıdır.
• Hamile ve emziren kadınların yaşlarına bağlı olarak günde 11-13 miligramda çinko ihtiyacı bulunmaktadır.
• En iyi çinko kaynakları fasulye, hayvan eti, fındık, balık ve diğer deniz ürünleri, tam tahıllı besinler ve süt ürünleridir. Bazı kahvaltılık tahıllarda ve diğer takviye edilmiş gıdalarda çinko içerir.
• Vejetaryenler, bitki bazlı gıdaların çinko oranı düşük olması nedeniyle önerilen çinko alımından yüzde 50’ye kadar daha fazlasını almalıdır.

En Yüksek Çinko Değerine Sahip Gıdalar

Çinko eksikliği rahatsızlığını önlemek amaçlı alınması gereken en yüksek çinko içeriğine sahip gıdalar şöyledir:

• Sığır eti, yağsız mandren, kızarmış, 100gr: 7.0 miligram
• Kuru fasulye, konserve, ½ bardak: 6,9 miligram
• Yengeç, pişmiş, 100gr: 6.5 miligram
• Kıyma, yağsız, 100gr: 5.3 miligram
• Istakoz, pişmiş, 100gr: 3.4 miligram
• Pirinç, pişmiş, ½ bardak: 2.2 miligram
• Bezelye, yeşil, pişmiş, 1 su bardağı: 1.2 miligram
• Yoğurt, sade, 250gr: 1.3 miligram
• Ceviz, 100gr: 1.3 miligram
• Yer fıstığı, kuru kavrulmuş, 100gr: 0.9 miligram

Belirli besin maddelerinin takviye formunda alınmasının, taze gıda olarak tüketmekle aynı sağlık yararlarını sağlamayacağı defalarca kanıtlanmıştır. Çinko eksikliği oluşmaması için günlük çinko ihtiyacınızı gıdalardan elde etmeye odaklanın, ardından gerekirse takviyeleri kullanabilirsiniz.

Çinko Eksikliğinde Sık Sorulan Sorular