İşlenmiş Gıdalar

İşlenmiş gıdalar, modern yaşamın hızında pratik bir çözüm sunar, ancak sağlık açısından bazı riskler de taşır. Yüksek oranda şeker, tuz ve doymuş yağ içerme eğiliminde olan bu gıdalar, kilo alımı ve kronik hastalıklarla ilişkilendirilmiştir. Ayrıca, işlenmiş gıdalar genellikle düşük besin değeri ile karakterizedir. Bu blog yazısında, işlenmiş gıdaların ne olduğunu, sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini ve neden sağlıklı beslenme için sınırlanmaları gerektiğini ele alacağız. Beslenmenizde işlenmiş gıdaları azaltarak daha sağlıklı bir yaşam tarzına adım atın.

İşlenmiş Gıdalar Nelerdir?

İşlenmiş gıda, hazırlama sırasında bir şekilde değiştirilmiş herhangi bir gıdadır.

• Donmuş
• Konserve
• Pişmiş
• Kurutulmuş şekilde olabilirler.

İşlenmiş gıdaların hepsi sağlıksız değildir fakat bazı işlenmiş gıdalar yüksek miktarda tuz, şeker ve yağ içerir.

Yaygın olarak işlenmiş gıda örnekleri şunları içerir:

• Kahvaltılık gevrekler
• Peynir
• Konserve sebzeler
• Ekmek
• Cips, sosisli rulolar, turtalar ve hamur işleri gibi tuzlu atıştırmalıklar
• Pastırma, sosis, jambon, salam gibi et ürünleri
• Mikrodalga yemekler veya hazır yemekler
• Kekler ve bisküviler
• Süt veya alkolsüz içecekler gibi içecekler

Tüm işlenmiş gıdalar kötü bir seçim değildir. Zararlı bakterileri yok etmek için pastörize edilmesi gereken süt gibi bazı gıdaların güvenli hale getirilmesi için işlenmesi gerekir.

Uzak Durulması Gereken İşlenmiş Gıdalar Nelerdir?

Uzak durulması gereken işlenmiş gıdalar genellikle yüksek şeker, tuz ve doymuş yağ içerir. Hazır atıştırmalıklar, şekerli içecekler ve işlenmiş et ürünleri bu kategoriye girer. Aynı zamanda, rafine un ve trans yağlar içeren ürünler de zararlıdır.

• Margarin: Margarin genellikle soya fasulyesi yağı veya ayçiçek yağı gibi bitkisel yağlardan yapılır; bu, doymuş yağda düşük ve sağlıklı çoklu doymamış yağlarda yüksek olabileceği anlamına gelir.
• Peynirli dilimler: Peynir gibi görünebilirler ve bir burgerin üzerinde iyice eriyebilirler, ancak işlenmiş peynirli dilimler gerçek peynire iyi bir alternatif değildir. Yüzde 60 civarında peynir ve ‘peynir aroması’ içerirler, ancak daha da önemlisi, normalde hurma yağı şeklinde suni trans yağlar içerirler.
• Cips: Aromalı cipsler de dahil olmak üzere cipsler işlenmiş bir gıdadır. Genellikle ayçiçeği ve kolza yağı gibi cips yapımında kullanılan yağları içerirler.
• Kürlenmiş, tütsülenmiş, konserve edilmiş veya tuzlanmış tüm etler işlenmiş bir gıdadır ve sosisli sandviç, salam ve tütsülenmiş pastırma da dahil olmak üzere bu tür etler kalp hastalığı, yüksek tansiyon ve bazı bağırsak veya mide kanseri gibi kanserlere sebep olabilir.

Çok İşlenmiş Gıdalara Neler Giriyor?

Ultra işlenmiş gıdalar, “tuz, şeker, sıvı ve katı yağların yanı sıra, mutfak müstahzarlarında kullanılmayan gıda maddelerini, özellikle aromaları, renk tatlandırıcıları, emülgatörleri ve duyusal nitelikleri taklit etmek için kullanılan diğer katkı maddelerini içeren çeşitli bileşenlerin formülasyonları” olarak tanımlanmaktadır.

Ultra işlenmiş gıdalar;

• Paket meyve suları
• Şekerli yoğurt
• Tatlı veya tuzlu paketlenmiş atıştırmalıklar (örneğin, kurabiyeler)
• Şekerler ve kek karışımları
• Seri üretilen paketlenmiş ekmekler ve çörekler
• Margarinler
• Kahvaltılık gevrekler
• Tahıl ve enerji barları
• Enerji içecekleri
• Hazır çorbalar, soslar ve noodlelar
• Hindi füme ve sosisli sandviçler

Çok işlenmiş gıdalar daha az doyurucudur ve kan şekerimizi minimum işlenmiş gıdalardan daha fazla yükseltir. Genellikle kalori ve şeker bakımından daha yüksektir, protein ve lif bakımından daha düşüktür ve obezite ile ilişkilidir.

İşlenmiş Gıdaların Sağlığımıza Zararları Nelerdir?

İşlenmiş gıdalar, lezzetli ve pratik olabilir, ancak sağlık açısından birçok risk taşıyabilir. İşlenmiş gıdaların sağlığımıza olan zararlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

• Yüksek Kalori ve Şeker İçeriği: Aşırı kilo alımı ve obezite riskini artırabilir.
• Yüksek Tuz İçeriği: Aşırı tuz tüketimi yüksek tansiyon ve kalp hastalığı riskini artırabilir.
• Yetersiz Besin Değeri: İşlenmiş gıdalar genellikle önemli besin maddelerini kaybederler.
• Katkı Maddeleri ve Kimyasallar: İşlenmiş gıdalara katılan koruyucu, renklendirici ve tatlandırıcılar gibi kimyasal maddeler sağlık sorunlarına yol açabilir.
• Düşük Lif İçeriği: Sindirim sağlığını etkileyebilir ve kabızlığa yol açabilir.
• Kan Şekerinin Hızlı Yükselmesi: İşlenmiş gıdaların yüksek glisemik indeksi, kan şekerinin hızla yükselmesine neden olabilir ve diyabet riskini artırabilir.
• Bağırsak Sağlığına Zararları: İçerisindeki katkı maddeleri, bağırsak mikrobiyotasını olumsuz etkiler.
• Bağımlılık Yapma Eğilimi: İşlenmiş gıdalar, tatlı, tuzlu ve yağlı bileşenlerle tasarlandığı için aşırı tüketim alışkanlıklarına yol açabilir.

Yüksek oranda şeker, tuz ve doymuş yağ içermeleri, obezite, diyabet ve kalp hastalığı gibi sorunlara yol açabilir. Ayrıca, bu gıdalar genellikle düşük besin değeriyle karakterize edilir.

Sık Sorulan Sorular