Lupus, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasıyla karakterize otoimmün bir hastalıktır. Bu durum, vücudun birçok farklı bölgesini etkileyebilir ve semptomları değişkenlik gösterebilir. Lupus tedavisinde ilaçlar önemli bir rol oynar, ancak beslenme de hastalığın yönetiminde kritik bir faktördür. Doğru besinlerin seçilmesi, semptomları hafifletmek ve hastalığın ilerlemesini kontrol altında tutmak için hayati öneme sahiptir. Bu yazıda, lupus hastalarının sağlıklı bir yaşam sürdürebilmeleri için uygun beslenme stratejilerini inceleyeceğiz.
Lupus Hastalığı Nedir?
Sistemik lupus hastalığı kronik otoimmün bir hastalıktır. Otoimmün, vücudun bu hastalığa yanıt olarak antikor üretmeye başlaması ve bunu yaparken diğer organları ve dokuları etkilemeye başlaması anlamına gelir. Lupus, eklemleri, cildi, beyni, akciğerleri, böbrekleri ve kan damarlarını, etkilenen organlarda yaygın iltihaplanma ve doku hasarına neden olacak şekilde etkileyebilen karmaşık, kronik bir otoimmün hastalıktır.
Lupus Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
- Lupus Hastalığı Belirtileri aşırı yorgunluk, malar döküntüsü, eklem şişmesi ve açıklanamayan ateştir.
- Yorgunluk: Lupuslu kişilerin %50-90’ı yorgunluğu ana semptomlarından biri olarak tanımlar. Hastalığın seyri, anksiyete veya uyku bozuklukları, D vitamini eksikliği ve fiziksel aktivite eksikliği dahil olmak üzere lupus ile ilişkili yoğun yorgunluğa birçok faktör neden oluyor gibi görünmektedir. Yorgunluk ile hastalığın kendisi veya onu tedavi etmek için kullanılan tedaviler arasında da bir ilişki olup olmadığı konusunda farklılık göstermektedir.
- Döküntü: Lupuslu kişilerin yaklaşık yarısı, yanaklarda ve burun köprüsünde oluşabilen karakteristik kırmızı döküntüler kelebek şeklinde renk değişikliği yaşar. Döküntü günler veya haftalarca sürebilir ve genellikle ağrılı veya kaşıntılıdır. Yüzde ve kulaklarda, üst kollarda, omuzlarda, göğüste ve ellerde ve ayrıca güneş ışığına maruz kaldığında diğer alanlarda da döküntüler görülebilir.
- İltihap: Lupuslu kişilerin %90’ında eklem zarının iltihaplanması veya şişmesi olarak tanımlanan artrit gelişecektir. Artritin en yaygın semptomları, genellikle ellerde ve bileklerde eklem ağrısı ve sertliğidir.
Lupus Hastalığında Sağlıklı Beslenme Tavsiyeleri
Çeşitli sağlıklı yiyecekler yemek, vücudunuza belirtilerinizi yönetmek için ihtiyaç duyduğu beslenmeyi sağlayabilir. Şu ipuçlarını izleyin:
- Bol bol meyve ve sebze yiyin: tabağınızın yarısını meyve ve sebze yapmaya çalışın
- Tam tahılları seçin: tam tahıllı ekmek ve makarna, yulaf ezmesi ve kahverengi pirinç gibi
- Yağsız et, kümes hayvanları, deniz ürünleri, fasulye, fındık ve yumurta gibi sağlıklı proteinleri tüketmeye çalışın
- Zeytinyağı, avokado, fındık ve balık gibi sağlıklı yağlar içeren yiyecekleri seçin
Lupus hastalığında beslenme menüsü uygulayacak lupuslu kişilerin vejeteryan veya vegan beslenmesinde sakınca yoktur. Sadece çeşitli sağlıklı bitki bazlı yiyecekler yediğinizden emin olun. Herhangi bir hayvansal gıda yemiyorsanız, B12 vitamini almanız gerekir; B12 vitamini sadece hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur.
Lupus Hastaları Ne Yememeli?
Hayvansal yağlar, trans yağlar, tuz ve şeker içeriği yüksek gıdalar kardiyovasküler problemler, obezite ve diyabet riskini artırır. Bu nedenle, Lupus hastalığında beslenme menülerinde aşağıdaki yiyecek veya içeceklerin tüketimini önlemek veya kısıtlamak önemlidir:
- Kırmızı etler
- Tereyağı ve süt kreması, kaymak
- Bitkisel margarinler ve trans yağ içeren işlenmiş gıdalar
- Kekler, puf börekleri, kurabiyeler
- Dondurma ve dondurulmuş tatlılar
- çikolata ve tatlılar
- Patates kızartması, cips ve diğer hazır yiyecekler
- Alkollü içecekler
- Diyet dahil alkolsüz içecekler veya gazlı içecekler
- Sıcak veya soğuk şekerli içecekler
- Spor ve enerji içecekleri
Lupus Diyeti Nasıl Olmalıdır?
İyi beslenme, kapsamlı lupus diyeti tedavisinin bir parçasıdır. Dengeli beslenme vücudun normal fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için gerekli enerjiyi sağlar, ayrıca kronik hastalıkların gelişmesini engeller ve lupus teşhisi konan kişinin yaşam kalitesini iyileştirir. Lupus için özel bir diyet yoktur. Kişişel olarak diyetisyen tarafından hazırlanır. Genel olarak, bol miktarda meyve ve sebze, kepekli tahıllar ve orta miktarda taze et, kümes hayvanları ve balık içeren besleyici, dengeli ve çeşitli bir diyet yemeyi hedeflemelisiniz. Lupus hastaları için özel bir diyet olmamasına rağmen, romatolog ve beslenme uzmanınız hastalıktan hangi organların etkilendiğini, ilişkili başka hastalıklarınız varsa, ilaçların yan etkilerini, kullanılan ilaçların etkileşimlerini, fiziksel durumunuzu dikkate alacaktır.
Kırmızı Et Yerine Yağlı Balık
Kırmızı eti, tuzu, tatlıları ve hayvansal yağları azaltın. Kırmızı et yerine balık tüketmek lupus diyeti için önemlidir. Bütün bunlar kalbinizi korumanıza, obezite, hipertansiyon ve diyabetle mücadele etmenize yardımcı olacaktır. Kırmızı ve işlenmiş etlerin haftada 200 gr’ı yağlı balık olan 350 gr’lık önerilen dozda balıkla değiştirilmesinin etkisini değerlendirmek için denemek gerekir. Ayrıca kırmızı etin balıkla değiştirilmesi vücudunda D vitamini eksikliği olan kişilerin sayısını azaltacaktır.
Yüksek Kalsiyumlu Besinler
Lupus diyeti için bir diğer önemli mineral kalsiyumdur. Tüm insanların kemik ve diş gelişimi için kalsiyuma ihtiyacı vardır. Kalsiyumun ana kaynakları süt ve peynir olmasına rağmen, bu gıdaların önerilen alımı, lupuslu kişilerde gerekli miktarda kalsiyum sağlamak için yeterli değildir. Bu nedenle lupuslu hastalarda, özellikle kortikosteroid alan hastalarda kalsiyum takviyesi genellikle gereklidir.
Trans Yağları Kısıtlayın
Çok fazla doymuş yağ (yağlı etler ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalardaki yağ türü) yemek kalp hastalığı ve diyabet riskinizi artırabilir, bu sebeple lupus diyeti uygularken trans yağlar kısıtlanmalıdır. Doymuş yağları daha sağlıklı doymamış yağlarla değiştirmek riskinizi azaltabilir. Bu ipuçlarını deneyin:
- Tereyağı yerine zeytinyağı ile pişirin
- Protein için kaburga veya sosis gibi yağlı etler yerine balık veya tavuk yiyin
- Yağsız veya yağsız süt ve yoğurt seçin
Bazı Sebzeleri Azaltın
Meyve ve Sebzeler: Yemeğinizin yarısının sebze ve meyve olmasına dikkat edin (½ tabak) . Bu gıdalar vitaminler, mineraller, lifler, doğal şekerler ve su sağlar. Daha da iyisi, meyve ve sebzeler taze, çeşitli ve mevsimindeyse lupus diyeti dahilinde az miktarda tüketilmelidir. Sebzeleri salatalarda, güveçlerde veya sandviçlerde yiyin. Dondurulmuş ve konserve sebzeler yerseniz, etikette “azaltılmış sodyum” veya “tuz eklenmemiş” olup olmadığına bakın. Sebzelerinizi çeşitlendirin ve koyu yeşil, kırmızı ve turuncu sebzeler yediğinizden emin olun.
Alkolü Olabildiğince Azaltın
Alkol kullanıyorsanız, bunu ölçülü olarak, yani günde bir veya daha az içki içmek önemlidir. Alkol ayrıca kan incelticiler de dahil olmak üzere bazı lupus ilaçları ile etkileşime girebilir. İlaçlarınızla birlikte alkolden kaçınmanız gerekip gerekmediğini doktorunuza sorun. Orta düzeyde alkol tüketimi genellikle lupuslu kişiler için bir sorun değildir. Lupus diyeti alkol kullanımını sınırlar. Bununla birlikte, alkolün bazı ilaçların etkinliğini azaltabileceğini, yeni sağlık sorunlarına neden olabileceğini ve/veya mevcut sorunları kötüleştirebileceğini unutmamak önemlidir.
Tuz Kullanımını Kesin
Çok fazla sodyum (tuz) yemek, kalp krizi ve felce neden olabilecek yüksek tansiyon riskinizi artırabilir. Lupus diyeti uygulayan kişiler tuzdan uzak durmalıdır. Yüksek tansiyonunuz olabilir ve bunu bilmiyor olabilirsiniz, bu nedenle tansiyonunuzu sağlıklı bir aralıkta tutmak için sodyumu sınırlamanız önemlidir. Şu ipuçlarını izleyin:
- Evde daha fazla yemek pişirin: Paketlenmiş yiyecekler ve restoran yemekleri genellikle sodyumda yüksektir.
- Paketlenmiş gıdalardaki besin değerleri etiketini kontrol edin ve daha düşük sodyum seçeneklerini seçin
- Yemeklerinizi tuz yerine otlar ve baharatlarla tatlandırın.
