Selenyum (Se), periyodik cetvelde 4. Periyodun 6a grubunda bulunan 6a grubunun 3. Elementidir. 1817 senesinde Johan Gottlieb Gahn ile Jöns Jakob Berzelius tarafından keşfedilerek periyodik cetveldeki yerini almıştır.
Vücudun sağlıklı kalabilmesi için ihtiyaç duyduğu temel minerallerdendir. Az miktarda selenyum vücut için yeterli olsa bile vücut için oldukça önemlidir. Tiroid bezleri, metabolizma, üreme ve DNA gibi fonksiyonların süreçlerinde önemli bir yeri vardır.
İnsan vücudunun sağlığı için oldukça önem teşkil eden selenyum, vücuttaki bağışıklık sistemini kuvvetlendirir. Metabolizmayı korumaktadır. Takviyesi oldukça önemlidir. Eksikliğinde bağışık sisteminde problemlere yol açabilir. Ayrıca karaciğeri de etkileyerek tüm tehlikelere açık hale getirir.
Vücut için önemli olan bu mineralin eksikliği, her yaştan insanda yaygın görülmektedir. Toprakta ve farklı besin kaynaklarında bulunmakla birlikte, genellikle besinlerden alınmaktadır. Bu yüzden selenyum içeren besinleri tüketmek önemlidir. Örneğin, yumurta, ciğer, tavuk göğsü, mantar ve ton balığı gibi besinler de yeterli miktarda bulunmaktadır.
Selenyumun Faydaları Nelerdir?
Diyet yapmaya karar verdiğiniz andan itibaren tüketmeniz gereken bir mineraldir. Doğada selenyumun çeşitli gıdalarda var olduğunu biliyoruz. Bunlar kırmızı ve beyaz et, sarı yüzgeçli orkinos, süzme peynir ve yumurtadır. Ayrıca Brezilya cevizinde de bol miktarda bulunur. İnsanlarda selenyum eksikliği bir takım hastalıklara yol açar. Bu hastalıklar diyabet, tiroid bezi iltihabı ve guatrdır. Ayrıca bağışıklık sisteminizin de zayıflamasına yol açar. Bu bilgiler dışında faydaları nelerdir sorusuna cevap verelim.
Selenyumun insan vücudu üzerinde bilinen çok faydası vardır. Diyet yaparken kullanılması önerilen selenyumun faydaları şunlardır:
- 1. Antioksidan özelliği bulunmaktadır.
- 2. Özellikle tiroid rahatsızlığını önler.
- 3. Astım semptomlarınızı hafifletir.
- 4. Kalp hastalıklarını önleyici özelliği vardır.
- 5. Bağışıklık sisteminizin güçlenmesine yardımcı olur.
Selenyum Eksikliği Nedenleri Nelerdir?
Vücutta selenyum eksikliği besinlerin sindirilememesi, beslenme alışkanlıklarında eksikler ve selenyumun az bulunduğu yerlerde ortaya çıkmaktadır. Hamilelikte de kadınlarda selenyum eksikliği görülmektedir. Bunun önüne geçebilmek için düzenli olarak doktor kontrolüne gidilmesi gerekmektedir.
Selenyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
- Kas güçsüzlüğü
- Saç dökülmesi
- Unutkanlık
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
- Yorgunluk selenyum eksikliğinin belirtilerinden bazılarıdır.
Selenyum eksikliği teşhisinde bol selenyum içeren gıdalar doktor gözetiminde tüketilmelidir. Doktorun vermiş olduğu tedavi önerileri eksiksiz ve zamanına uyarak yapılması gerekmektedir. Bunlara uyulmazsa daha ağır hastalıklara sebep olabileceği gibi kadın ve erkeklerde kısırlığa da sebep olmaktadır.
Selenyum Eksikliğinde Hangi Hastalıklar Görülür?
- Kas yapılarında zayıflamalar meydana gelir.
- Tiroid bezlerinin çalışmasında bazı aksaklıklar ortaya çıkar.
- Kacaciğer fonksiyonları işlevlerini yerine getirmekte zorlanır.
- Kalp fonksiyonları zayıflar.
- Cilt üzerinde solma ve döküntü gibi birtakım rahatsızlıklar meydana gelir.
- Erkeklerde ve kadınlarda kısırlığa sebep olur.
- Bağışıklık sistemi zayıflar.
- Pankreasta hasar ve karaciğer nekrozu görülür.
- Kanser riskini arttırır.
- Bebeklerde kretinizm riskini arttırır.
- İskelet ve kas tutulumu ve kan hastalıkları gibi bazı rahatsızlıklara yol açar.
Selenyum İçeren Besinler Nelerdir?
Yunanca “selene” kelimesinden türetilen ve “ay” anlamına gelen selenyum, vücut için faydalı ve diyet ile birlikte alınması gereken bir mineraldir. Metabolizma ve tiroid fonksiyonu açısından oldukça önem taşıyan selenyum minerali, farklı besinler aracılığıyla temin edilebilecek bir mineraldir. Selenyum içeren besinler genellikle şunlardır:
- Balık: 30 gram orkinos balığından ortalama 92 mcg selenyum minerali demektir. Bunun dışında karides, sardalye, istiridye ve somon gibi balık çeşitlerinden 40 ile 65 mcg depolamak mümkün.
- Tavuk: Ortalama 25 mcg selenyum için yaklaşık 85 gram tavuk tüketmeniz gerekir.
- Yumurta: Proteinin yanı sıra yaklaşık 20 mcg selenyum içeren haşlanmış yumurta, günlük selenyum ihtiyacını karşılamak için tavsiye edilen başlıca besinler arasındadır.
- Süt ve Yoğurt: Bir fincan süt veya yoğurtta yaklaşık olarak 8 mcg selenyum minerali bulunmaktadır. Tahıllarla zenginleştirildiğinde etkisi artmakta olan bu karışım, günlük ihtiyacının yaklaşık belli bir kısmını karşılamaktadır.
- Süzme Peynir: Günlük ihtiyacın ortalama %30’unu karşılayan bir fincan süzme peynirin içeriğinde 20 mcg selenyum bulunmaktadır.
- Diğer Besinler: Selenyum içeren besinler arasında saydığımız bu temel gıdaların dışında yulaf ezmesi, pirinç, brezilya cevizi, zenginleştirilmiş gıdalar, ıspanak, mercimek, muz, kaju, mantar, kuru fasülye, hindi eti ve ay çekirdeği de bulunmaktadır. Güçlü bir antioksidan görevi gören ve kalp hastalıklarına karşı korumada etkin role sahip olan mineralin günlük olarak vücuda alınması bağışıklık sisteminin güçlenmesinde de önemli bir yere sahiptir.
Günlük Selenyum İhtiyacı Ne Kadardır?
Günlük mineral ihtiyacı doğru bir şekilde karşılandığı takdirde bireylerin hastalanma sıklıklarında azalmalar görülmekte olup bu mineral ayrıca metabolizmayı da hızlandırarak kilo verme sürecini hızlandırmaktadır.
Metabolizmanın çalışmasından, bağışıklık sisteminin güçlenmesine ve zihinsel hastalıkların da önüne geçmede önemli bir mineral olmakla birlikte, günlük olarak alınması gerekmektedir. Günlük selenyum ihtiyacı 55 mcg olmaktadır ancak 125 mcgye kadar alınabilmektedir.
Bu ihtiyacın karşılanması vücudun işlevlerini doğru bir şekilde yerine getirebilmesi açısından oldukça önemlidir. Bu mineral bazı besinlerde diğer besinlere oranla daha fazla bulunmakta olup bu besinlerin günlük öğün listesine eklemek sağlığınız açısından önemlidir.
Selenyum Hapı Neye İyi Gelir?
- Erken yaşlanmayı önler.
- Doğurganlığı arttırır.
- Enfeksiyon ve iltihap tedavilerinde destekleyici bir rol oynar.
- Kalp ve kemik sağlığını korumaya yardımcı olur.
- Tiroid bezlerinin ve bağışıklık sisteminin sağlıklı çalışmasına yardımcı olur.
- Halsizlik ve yorgunluk hislerini azaltır.
- Stresi önlemeye yardımcı olur.
- Saç ve tırnak sağlığı açısından oldukça önemlidir.
- Zarar görmüş hücrelerin DNA onarımını gerçekleştirir.
- Kanser hücrelerinin çoğalmasını engeller.
Sık Sorulan Sorular
Selenyum Takviyesi Ne İşe Yarar?
Selenyum, antioksidan özelliğinden dolayı dikkatleri üzerine çekmiştir. Antioksidanlar hücreleri hasardan korur. Selenyum takviyelerinin prostat kanseri üzerinde etkili olduğuna dair bazı çalışmalar bulunmaktadır. Selenyum, kolorektal veya akciğer kanseri riskini etkilemiyor gibi görünüyor. Selenyum ayrıca düzinelerce hastalığın tedavisi için de çalışılmıştır. Astımdan artrite, kepekten kısırlığa kadar çeşitlilik gösterirler.
Selenyum Hangi Saatte Alınmalı?
Selenyum toprakta bulunan bir mineraldir. Selenyum doğal olarak suda ve bazı yiyeceklerde bulunur. İnsanlar sadece çok küçük bir miktara ihtiyaç duyarken, selenyum metabolizmalarında önemli bir rol oynar. Selenyum alırken selenyumun günün hangi saatinde alındığı önemli değildir. Ancak midenizle ilgili sorunlarınız varsa selenyumu yemekle birlikte almalısınız.
Selenyum Hapı Nasıl Kullanılır?
Doğumdan 3 yaşına kadar: Günde 10 ila 20 mikrogram (mcg).
4 ila 6 yaş: günde 20 mcg.
7 ila 10 yaş arası: günde 30 mcg.
Ergen ve yetişkin erkekler: günde 40 ila 70 mcg.
Ergen ve yetişkin dişiler: günde 45 ila 55 mcg.
Hamile kadınlar: günde 65 mcg.
Emziren dişiler: günde 75 mcg.
Selenyum Fazla Alınırsa Ne Olur?
Normal dozlarda alındığında selenyumun genellikle yan etkileri yoktur. Aşırı dozda selenyum ağız kokusu, ateş ve mide bulantısının yanı sıra karaciğer, böbrek ve kalp sorunlarına ve diğer semptomlara neden olabilir. Yeterince yüksek seviyelerde selenyum ölüme neden olabilir. Diğer yandan selenyum bazı antasitler, kemoterapi ilaçları ve doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar ve takviyelerle etkileşime girebilir.
Vücutta Selenyum Kaç Olmalı?
Günlük selenyum ihtiyacı kişiden kişiye göre değişebilen bir özellik göstermektedir. Birbirine yakın olsa da erkek ve kadınlarda da bu rakam farklıdır. Kadınlarda 60 mikrogram olan günlük selenyum ihtiyacı erkeklerde 75 mikrogram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple erkeklerin daha fazla selenyuma ihtiyaç duyduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte sağlıklı bir insanda selenyum kan düzeyinin 85 mg/dl olması beklenmektedir.
Cevizde Selenyum Var Mı?
Yerli cevizde pek olmasa da brezilya cevizi olarak bildiğimiz ithal ceviz türünde yoğun bir şekilde selenyum minerali bulunmaktadır. Düzenli olarak tüketilen brezilya cevizi günlük selenyum ihtiyacının karşılanması adına oldukça etkili olacaktır. Ancak dikkat edilmelidir ki vücuda ihtiyaçtan çok fazla alınan selenyum faydadan çok zarara sebep olacaktır. Bu yüzden selenyum yeterli miktarlarda alınmalıdır.
Selenyumu Fazla Almak Tehlikeli Midir?
Bir yetişkin günde 100 mikrogram ile 400 mikrogram arasında selenyum almalıdır. Fazla selenyum takviyesi yapılması halinde karaciğer hasarı, bağırsak şikayetleri, dalak büyümesi ve cilt iltihabi ile karşılaşmanız olasıdır. Bu yüzden selenyum takviyesi kan seviyesine bakılarak, doktor kontrolünde alınmalıdır.
