Huzursuz Bağırsak Sendromu

Huzursuz Bağırsak Sendromu, sindirim sistemi sorunlarıyla mücadele eden birçok kişinin karşılaştığı yaygın bir durumdur. Bu sendrom, sindirim sisteminin normal işleyişini etkileyerek rahatsızlık ve şikayetlere yol açar. Yeme alışkanlıkları, stres, ve diğer faktörler bu durumu tetikleyebilir. Huzursuz Bağırsak Sendromu hakkında bilgi edinmek ve uygun tedavi yöntemlerini öğrenmek önemlidir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir?

Huzursuz bağırsak sendromu ya da diğer adıyla irritabl bağırsak sendromu (IBS), kalın bağırsağı etkileyen yaygın bir hastalıktır. Bu durum iltihabı bağırsak hastalığından farklıdır. Belirtiler arasında kramp, karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve ishal ya da kabızlık bulunur veya her ikisi birden görülebilir. Huzursuz bağırsak sendromu uzun vadede yönetmeniz gereken kronik bir durumdur. Belirtilerin şiddeti kişiden kişiye değişir. Ayrıca ayda en az 3 günden 3 aya kadar belirtiler hissedilebilir ve bu durum tekrar eder.

Bu sendroma sahip çoğu kişi ciddi belirtiler yaşamaz. Bazı insanlar diyet, yaşam tarzı ve stresi yöneterek belirtileri kontrol edebilirler. Daha şiddetli belirtiler ilaç ve danışmanlık ile tedavi edilebilir. Bu sendrom bağırsak dokusunda değişikliklere neden olmaz ya da kolorektal kanser riskini artırmaz. Nadir durumlarda bağırsak hasarına neden olabilir. Fakat yine de günlük yaşantıyı olumsuz etkileyen bir sorundur. Bu kronik durum ülkemizde nispeten yaygın olsa da teşhis edilen hasta sayısı azdır.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Neden Olur?

Huzursuz bağırsak sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Fakat hastalarda bunun ortaya çıkmasında rol oynadığı görülen etkenler vardır. Aynı zamanda belirtilerin yaşanmasını tetikleyen etkenler ve risk faktörlerinden söz edilebilir.

Huzursuz bağırsak sendromunda rol oynayan etkenler:

• Bağırsaktaki kas kasılmaları: Bağırsak duvarları yiyecekler sindirim sisteminden geçerken büzülen kas katmanlarıyla kaplıdır. Normalden şiddetli veya uzun süren kasılmalar gaz, şişkinlik ve ishal gibi belirtilere yol açabilir. Ayrıca kasılmaların zayıf olması da yiyeceklerin geçişini yavaşlatarak kabızlığa neden olabilir.
• Sindirim sistemi anormallikleri: Sindirim sistemindeki sinirlerde anormallik varsa bağırsaklarınız gaz ve dışkı üretirken normalden daha fazla rahatsızlığa neden olur. Bu sinirler normalde bağırsak ve beyin arasındaki bağlantıyı sağlar. Bağlantıdaki anormal durumlar değişimlere verilen tepkiyi rahatsız hale getirebilir.
• Şiddetli enfeksiyon: Bazı hastalarda huzursuz bağırsak sendromu bağırsaklardaki şiddetli bir enfeksiyon (genellikle ishal) sonrasında gelişir. Buna bakteri, virüs gibi organizmalar neden olabilir. Ayrıca bağırsaklarda bakteri fazlalığı da buna neden olabilir.
• Erken yaşlardaki psikolojik travmalar: Hastalar arasına yapılan çalışmalara göre, küçük yaşlarda yoğun stresli olaylara maruz kalan kişilerde bu sendrom daha sık görülür.
• Bağırsak florasındaki değişimler: Normalde sağlıklı bir bağırsakta dengeli şekilde bulunan bakteri, mantar ve virüsler vardır. Fakat bu sendromu yaşayan kişilerde floral yapı dengesiz olabilir.

Bunların yanında huzursuz bağırsak sendromu belirtileri tetikleyen etkenler vardır. Bunlar temel neden olmasa da belirtilerin şiddetlenmesine neden olabilir. Tetikleyiciler:

• Bazı yiyecekler: Temel sebep bu olmasa da buğday, süt ürünleri, turunçgiller, fasulye, lahana, gazlı içecekler birçok hasta için rahatsızlığa neden olur ve belirtiler artar. Buna ek olarak her hasta için farklı gıdalar belirtileri kötüleştirebilir.
• Stres: Birçok hasta stresli dönemlerde belirtilerin arttığını deneyimler. Stres kontrolü sendromu kontrol altında tutmak için önemlidir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir?

Huzursuz bağırsak sendromu belirtileri birlikte görülebilir ve şiddeti, süresi kişiden kişiye değişir. Belirtiler bazı hastalarda önemsenmeyecek kadar azdır. Fakat bazı hastalarda daha rahatsız edici olabilir. Belirtiler şöyle sıralanabilir:

• Karın krampları
• Karın ağrısı: Genellikle şiddetlidir, bağırsak hareketlerinden sonra rahatlama hissedilebilir, bağırsak hareketlerinin sıklığı değişebilir, dışkı görünümü değişebilir.
• Şişkinlik
• Kabızlık
• İshal

Kabızlık ve ishalin bir arada görülmesi yaygındır. Gaz ve şişkinlik gibi belirtiler ise bağırsak hareketlerinden sonra geçme eğilimindedir. Bu sendromun belirtilerinin süresi değişse de kalıcı değildir. Fakat bir süre sonra tekrar edecektir. Menopoz sonrası belirtiler azalabilir. Ayrıca hamilelik sırasında artabilir. Erkeklerde daha sık görülse de, birçok yerde erkekler bu konu için daha nadir olarak doktora başvurur.

Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Anormal bağırsak hareketleri, gaz, şişkinlik, ishal, kabız, ağrı ve kramp gibi günlük yaşamı kötü etkileyen belirtileri yaşıyorsanız doktora görünmeniz tavsiye edilir. Hastalar genellikle bunları çok uzun süredir yaşadığı için normal görebilir. Fakat kontrol altında tutmak için tıbbi tavsiyeler size kolaylıklar sağlayabilir. Ayrıca zaten teşhis edilmiş huzursuz bağırsak sendromunuz varsa fakat belirtilerde değişimler varsa doktora görünmeniz faydalı olabilir.

Ek olarak, bağırsak düzeninizde herhangi bir kalıcı değişim olduğunda ve nedenini bilmiyorsanız doktora başvurmanız gerekir. Ciddi bir duruma işaret eden belirtiler arasında nedensiz kilo kaybı, geceleri ishal, rektal kanama, demir eksikliği anemisi, nedensiz kusma, yutma zorluğu ve kalıcı ağrı gibi belirtiler vardır. Bu durumları yaşıyorsanız bir doktora görünmeniz gerekir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tedavisi

Huzursuz bağırsak sendromu tedavisinde amaç belirtileri kontrol altında tutarak günlük yaşamı daha kolay hale getirmektir. Bu sorun kroniktir fakat kontrol altında tutmaya yardımcı birçok etken vardır. Daha hafif ve daha seyrek görünen belirtilere sahip olmak mümkündür. Bunlar için bazı yaşam tarzı değişiklikleri şöyle sıralanabilir:

• Belirtileri tetikleyen gıdalardan kaçınmanız önemlidir, örneğin glüten, fruktoz, süt şekeri (laktoz) vs.
• Yüksek lifli yiyecekleri daha sık tercih etmeniz faydalıdır.
• Bol sıvı tüketmek önemlidir.
• Her gün benzer zamanlarda yemek yemeye özen gösterebilirsiniz.
• Düzenli egzersiz bağırsak hareketleri düzenlemeye yardımcıdır.
• Yeterli uyku almak bağırsağın normal çalışması için gereklidir.
• Stresi kontrol etme yollarını öğrenmek, varsa depresyon ve kaygı bozukluğu gibi durumlar için destek almak faydalıdır.

Bazı hastalar için doktorlar ilaç tedavisi ile bu önlemleri destekleyebilir. Bunlar yaşam tarzı değişiklikleri ile kontrolü zor olan belirtiler için kullanılabilir. Fakat yine de yukarıdaki önlemleri uygulamak gerekir. Aşağıda doktorların önerebileceği ilaç türlerini bulabilirsiniz:

• Lif takviyeleri
• Müshiller
• Anti-ishal ilaçları
• Safra asidi bağlayıcılar
• Antikolinerjik ilaçlar; genellikle ağrılar için
• Trisiklik antidepresanlar: Hem bağırsaklarda hem de depresyonu hafifletmede etkilidir.
• Bunlar dışında huzursuz bağırsak sendromuna yönelik ilaçlar da tercih edilebilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Diyeti

Huzursuz bağırsak sendromu yaşayanların beslenme düzenini buna göre değiştirmesi daha düzenli bağırsak hareketleri, daha az ağrı ve şişlik yaşamasını sağlar. Fakat bu düzeni oluşturmak biraz zaman alabilir. Çünkü tetikleyen yiyecekler kişiden kişiye değişebilir ve bunları keşfedip uzak durmak gerekir. Bununla birlikte çoğu hastanın durumu kontrol altına almasına etki eden yöntemler de vardır.

Bunlar şöyle sıralanabilir:

• Sizde belirtileri tetikleyen yiyeceklerden uzak durmanız gerekir.
• Lifli yiyecekler birçok hasta için iyi sonuçlar verir. Özellikle çözünmeyen lifler etki eder. Bunlar tam tahıllar ve sebzelerde daha fazla bulunur.
• Gluten birçok huzursuz bağırsak sendromu hastasında belirtileri artırır. Sizde de artırıyorsa çavdar, arpa ve buğdaydan yapılan ürünlerden uzak durmanız faydalıdır.
• Süt ve süt ürünleri bazı hastaların belirtilerini artırır. Bunda içerdiği yağ ve laktozun etkisi vardır. Laktozsuz veya az yağlı süt ürünlerini tercih edebilirsiniz.
• Kızartma yöntemiyle pişirilen yiyecekler çok fazla yağ içerir. Bu bazı hastalarda ishali kötüleştirir. Böyle bir durum yaşıyorsanız uzak durmanız faydalı olur.
• Baklagiller ve fasulyeler lif kaynağı olsa da bu durumda belirtileri şiddetli hale getirebilir. Bu nedenle uzak durmak isteyebilirsiniz.
• Bazı insanlarda kafein bağırsak hareketlerini tetikler. Bu durum bazı hastalarda ishali tetikleyebilir.
• İşlenmiş gıdalar sendromun belirtilerini artıracak birçok katkı maddesi içerir. Cips, dondurulmuş yemekler, sosis, pastırma, sucuk, salam gibi işlenmiş etler, kızartmalar gibi işlenmiş gıdalardan uzak durmak gerekebilir.
• Bazı yapay tatlandırıcılar belirtileri artırır. Bunlar sukraloz, asesülfam potasyum, aspartam, sorbitol, mannitol gibidir. Genellikle şekersiz drajeler, sakızlar, diyet içecekler ve gargaralarda bulunur.
• Yağ oranı yüksek çikolatalar da belirtileri artırabilir.
• Alkollü içkiler birçok hastanın belirtilerini tetikleyen ortak etkendir.
• Sarımsak ve soğan bazı hastalarda fazla gaza neden olabilir.
• Brokoli ve karnabaharın sindirimi zor olduğu için bazı hastalarda belirtilere neden olabilir.
• Sebzeleri haşlamak ya da genel olarak pişirmek daha kolay sindirmenizi sağlayabilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Olanlar Neler Yememeli?

Huzursuz bağırsak sendromu rahatsızlığı ile karşı karşıya kalan kişiler aşağıdaki besinleri tükettikleri zaman, rahatsızlıkları şiddetlenebilir. İşte huzursuz bağırsak sendromu yaşayan kişilerin tüketmemesi gereken besinler;

• Çok fazla lif ve lifli gıdalar tüketmek özellikle çözünmez tür lif grubuna ait meyve ve sebze hastalığı şiddetlendirecektir.
• Çikolata, alkol, kafein, fruktoz ya da sorbitol içeren yiyecek ve içecekler.
• Karbonatlı içecekler.
• Çok fazla ve gereksiz büyük porsiyon yemek tüketmek.
• Kızarmış ve yağlı yiyecekler.
• Süt ürünleri, özellikle süt şekeri laktozunu sindiremeyen kişilerde laktoz intoleransı olarak adlandırılır.
• Glutene alerjisi olan veya glütene karşı kötü reaksiyonu olan kişiler için buğday içeren yiyecekler.

huzursuz bağırsak sendromuna sahip kişilerin tüketmemesi gereken besinlerdir.

Sık Sorulan Sorular