Önbilgi
Tiroid hastalarının özellikle dikkat etmesi gereken yiyecekler arasında yer alan guatrojenik besinler hakkında merak ettiğiniz herşey bu sayfada!
Guatrojenik Besin Nedir?
“Guatrojenik” terimi, guatr veya tiroid bezinin işleyişini olumsuz etkileyebilecek veya guatr oluşumuna yol açabilecek gıdaları veya maddeleri ifade eder. Guatr, tiroid bezinin anormal büyümesine neden olan bir durumdur ve tiroid hormonlarının dengesini bozabilir.
Guatrojenik Besinler Tiroid Bezine Nasıl Etki Eder?
Guatrojenik yiyecekler veya maddeler, tiroid bezinin normal işlevini bozabilir. Vücudun metabolizmasını düzenlemek için tiroid bezi tiroid hormonlarını üretir. Guatrojenik besinler tiroid bezine aşağıdaki şekillerde zarar verebilir:
- İyot Rekabeti: İyot, tiroid hormonlarının üretimi için gereklidir. Tiroid bezinin iyot alımını azaltarak bu maddeler hormon üretimini yavaşlatabilir.
- Tiroid Hormonlarının Üretimini Engellemek: Bazı guatrojenik maddeler, hormonların doğrudan üretimini engelleyerek, bu hormonların yeterli miktarda üretilememesine neden olur.
- Hormonların Taşınmasını Engellemek: Guatrojenik maddeler, tiroid hormonlarının hücrelere girmesini veya kullanılmasını engelleyebilirler.
- Tiroid Bezine Zarar Verme: Bazı guatrojenik maddeler, tiroid bezinin yapısına zarar vererek işlevini bozar.
Besinlerdeki Guatrojen Türleri Nelerdir?
- Goitrin: Cruciferous sebzeler olarak da adlandırılan lahana, brokoli, karnabahar, ıspanak, hardal yeşillikleri ve turp, goitrin içeren sebzelerdir. Çok fazla bu sebze veya çiğ olarak tüketmek, goitrin alımını artırabilir.
- Tioglukozidler: Soya fasulyesi ve diğer baklagillerde bulunan bu maddeler. Tioglukozidler tiroid bezine zarar verebilir.
- Aşırı İyot: Tiroid bezi, aşırı iyot alımı nedeniyle olumsuz etkilenebilir. Sonuç olarak, iyot içeren tuzlar veya takviyeler yüksek dozlarda kullanmak guatrojenik etkilere neden olabilir.
- Kalsiyum fitolat: Buğday ve diğer tahıllarda bulunan bir maddedir. Aşırı tahıl tüketimi tiroid fonksiyonunu etkileme potansiyeline sahiptir.
Guatrojenik Besinler Nelerdir?
- Bazı Sebzeler: Lahana, brokoli, karnabahar, Brüksel lahanası, hardal yeşillikleri ve şalgam gibi sebzelerde bulunan goitrin adlı bir madde, tiroid işlevini bozabilir.
- Soya ve Soya Ürünleri: Soya fasulyesi ve soya ürünlerinde bulunan guatrojenik maddeler, tiroid bezini etkileyebileceğinden, bu ürünlerin tiroid bezini etkileme potansiyeline sahiptir.
- Susam ve Susam Ürünleri: Susam ve susam yağı, guatrojenik maddeler içerebilir.
Baklagiller: Bezelye, fasulye, mercimek ve nohut gibi bazı baklagillerde guatrojenik maddeler vardır. - Aşırı İyot İçeren Gıdalar: Deniz yosunu, deniz ürünleri ve aşırı iyot içeren tuzlar, tiroid bezini etkileyebilir.
- Turp ve Turp Tohumları: Turp ve turp tohumlarında guatrojenik maddeler olabilir.
- Kalsiyum fitolat içeren yiyecekler: Buğday, buğday kepeği ve bazı tahılların içeriğinde bulunan kalsiyum fitolatlar, tiroid fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir.
Guatrojen Etkilerini Azaltma Yolları Nelerdir?
- Sebzeleri Pişirin: Sebzelerin (lahana, brokoli, karnabahar vb.) guatrojenik etkilerini azaltmak için pişirebilirsiniz. Goitrin adlı guatrojenik maddeyi pişirme işlemi etkisiz hale getirebilir.
- Soya Ürünlerini Dengeli Tüketin: Çok fazla soya ve soya ürünleri tüketmeyin.
- Susamı Eritin: Susam yağını veya tohumlarını fırınlayarakak veya kızartarak guatrojenik etkilerini azaltabilirsiniz.
- Çeşitli Yiyecekler Tüketin: Günlük diyetinizde çeşitli yiyecekler tüketerek, guatrojenik etkilerin bir gıda maddesinden fazla olmasını önleyebilirsiniz.
- İyot Dengesi: İyot alırken yeterli iyot almaya dikkat edin. Tiroid bezinin iyi çalışması için iyot gereklidir.
Guatrojenik Besinlerden Kaçınması Gereken Kişiler Kimlerdir?
Guatrojenik besinleri tüketmekten kaçınmak isteyenler, aşağıdaki durumlardan birine veya birkaçına sahiptir:
- Tiroid Sorunları Olanlar: Guatr (tiroid bezinin anormal büyümesi) veya aktif bir tiroid hastalığı olan kişiler, guatrojenik besinler tüketirken daha dikkatli olmalıdır.
- Tiroid İlacı Kullananlar: Örneğin, levotiroksin kullananlar, tiroid işlevlerini kontrol altında tutmak için guatrojenik besinlere dikkat etmelidir.
- İyot Eksikliği Riski Taşıyanlar: Guatrojenik besinlerin iyot emilimini daha da azaltabileceğinden, iyot eksikliği olan insanlar bu tür gıdalardan kaçınmalıdır.
- Gebeler ve Emziren Anneler: Tiroid fonksiyonu üzerindeki etkileri nedeniyle, gebelik ve emzirme dönemindeki kadınlar guatrojenik besinlerden kaçınmalı veya tüketimlerini sınırlamalıdır.
- Yüksek Guatrojenik Maddelere Duyarlı Kişiler: Özellikle guatrojenik maddelere karşı hassas olduğunu düşünen veya tiroid fonksiyonları hızla değişen kişiler, bu gıdalardan kaçınmalı veya tüketimlerini sınırlamalıdır.
Guatrojenler Hangi Hastalıklara Yol Açabilir?
Guatrojenler, tiroid bezinin işlevini bozabilir ve çeşitli tiroid hastalıklarına neden olabilir. Guatrojenlerin neden olabileceği hastalıklar şunlardır:
- Guatr (Tiroid Bezi Büyümesi): Guatrojenlerin tiroid bezine zarar vermesi, anormal tiroid bezi büyümesine neden olabilir. Bu durum guatr olarak adlandırılır ve boyun bölgesinde şişlik, nodül veya şişlik yapabilir.
- Hipotiroidi (Düşük Tiroid Hormon Seviyeleri): Guatrojenler, tiroid bezinin normal işlevini bozabilir veya tiroid hormonlarının üretimini azaltabilir. Bu, hipotiroidi olarak bilinen bir hastalığa neden olabilir.
- Hashimato Tiroiditi: Guatrojenlerin tiroid bezine zarar vermesi, otoimmün bir tiroid hastalığı olan Hashimato tiroid gelişmesine neden olabilir.
- Tiroid İltihabı: Guatrojenler, tiroid bezinde iltihaplanmaya neden olabilir.
- Tiroid Fonksiyonunda Dalgalanmalar: Guatrojenler vücutta tiroid hormonlarının dengesiz seviyelerde olmasına neden olabilir.
