Periyodik cetvelin 7. Sütunundaki ilk element olan Manganez (Mn) bir geçiş metalidir. “Mangan” olarak da isimlendirilmektedir. Vücut için oldukça önemli olan manganez, demir ve diğer minerallere bağlı bir temel besin maddesidir.
Manganezin Önemi Nedir?
Manganez, vücuttaki birçok kimyasal işlemde rol sahibidir. Takviyesi oldukça önemlidir. Yeterli miktarda alınımında vücudun birçok sistemi sağlıklı bir şekilde işlevlerini yerine getirebilmektedir.
Kilo kayıpları, unutkanlık, halsizlik, asabiyet gibi durumlar manganez eksikliğinden kaynaklanabilmektedir. Eksikliğinde vücudumuzdaki birçok sistemde istenmeyen rahatsızlıklar meydana gelebilir. Sinir sistemini, sindirim sistemini, kalp ve damarları, kasları ve salgı bezlerini olumsuz etkilemektedir.
Bu mineral, vücuda besinler sayesinde alınmaktadır. Genellikle yeterli ve dengeli beslenen kişilerde eksikliği görülmez. Tahıllar, ıspanak, bezelye ve yeşil yapraklı sebzeler manganez açısından oldukça zengindir. Ayrıca maden suyu, yumurta, ceviz, badem, pirinç ve ay çekirdeği gibi besinlerde de yeterli miktarda bulunmaktadır.
Manganez Özellikleri Nelerdir?
Manganez ısı iletkenliği bulunan bir metal olmasına rağmen insan vücudu için oldukça önemlidir. Her yerde bulunabilir. Ancak fazlası insan vücudu için zehirleyici, toksik özellik taşımaktadır. Toksik özelliğinden dolayı oldukça dikkatli tüketilmesi gerekmektedir. Bu yüzden düzenli kontrol gerekmektedir. Buna ek olarak doktorun önerdiği dozlarda kullanılması gerekmektedir. Eksikliğinde yada fazlalığında doktorun önermiş olduğu tedavi eksiksiz yerine getirilmelidir. Aksi takdirde sağlığı olumsuz yönde etkiler.
Manganez Hangi Alanlarda Kullanılır?
Günlük hayatta sık sık kullanılan bir mineral olan manganezin birçok alanda oldukça faydalı olduğu bilinmektedir. Genel olarak bir geçiş metali olması yanında, insan sağlığı içinde oldukça faydalı olmaktadır. Dünyanın her alanında bulunma imkanına sahip olan manganezin sağlık alanından elektrik ve endüstri alanına kadar birçok amaç için kullanımı mevcut olmaktadır. Mangan demirin en önemli alaşım öğesi olarak karbondan sonra ikinci sırada yer almaktadır.
- Çok çeşitli demir ve alaşım bileşeni olarak kullanılmaktadır.
- Cama ametist renk sağlamak amacı ile kullanılması mümkün olmaktadır.
- Potasyum ve dezenfektan yapımı sırasında kullanılmaktadır.
Manganezin yaklaşık olarak %90’nına yakını demir çelik sanayisinde kullanım için tercih edilmektedir. Kalan kısmı ise kimya sanayisinde kullanılmaktadır. Bunların dışında; alüminyum endüstrisinde alaşım malzemesi özelliği ile pil üretiminde, cam ve seramik endüstrisinde, çinko üretimi sırasında, kaynak endüstrisi alanında ve oto boyası, çimento, petrokimya, fotoğrafçılık, suni gübre ve ilaç endüstrisi gibi birçok alanda kullanım imkanı mevcut olmaktadır.
Manganezin Faydaları Nelerdir?
Sağlıklı bir beyin, sinir ve sindirim sistemine sahip olunması için manganez olmazsa olmaz bir mineral çeşidi olarak öne çıkmaktadır. Saymakla bitmeyen faydaları vücudun birçok bölümüne olumlu yönde katkı sağlamaktadır. Manganez kalsiyum emilimi, kemik gelişimi ve sağlığı, bağ dokular, proteinin sentezlenmesi besinlerin enerjiye dönüşmesi için gerekli olan ve ihtiyaç duyulan mineral olmaktadır. Genel olarak bitkisel kaynaklarda mevcut olan manganez eksikliğinde vücutta yağ ve kemik sorunları meydana gelmektedir. Özellikle hamilelik döneminde manganez alımı oldukça fazla önem teşkil etmektedir.
- Kalsiyum emilimini sağlar.
- Kemiklerin gelişimini olumlu etkiler, kemik kütlesinin oluşunu sağlar ve kemik sağlığına katkısı vardır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Proteinlerin sentezlenmesinde rol sahibidir.
- Hemen hemen her hormonun dengelenmesine yardımcı olur.
- Sindirim sisteminin doğru şekilde calsimasina katkı sağlamaktadır.
- Güçlü bir antioksidan özelliğine sahip olan manganezin faydaları arasında merkezi sinir sistemine faydalı birçok etkisi mevcut olmaktadır.
- Akciğer, karaciğer ve böbreklerin düzenli çalışmasına katkı sağlamaktadır.
- Kanın pıhtılaşmasını sağlar ve kan şekerini düzenler.
- Diyabet vb. hastalıklara karşı korumaktadır.
- Yaraların hızlıca iyileşmesine yardımcı olur.
Manganez Hangi Besinlerde Mevcut?
- Maden Suyu
- Ispanak
- Yumurta
- Soya
- Yeşil Fasulye
- Ay Çekirdeği
- Kahverengi Pirinç
- Fındık
- Tohumlar
- Avokado
- Ananas
- Kuru Üzüm
- Brokoli
- Yeşil Yapraklı Sebzeler
- Portakal
- Meyve ve Sebzeler
Manganez Eksikliğinde Ortaya Çıkan Belirtiler Nelerdir?
- Şişmanlık
- Kanın pıhtılaşması
- Cilt Problemleri
- Düşük Kolesterol
- İskelet bozuklukları
- Doğum Kusurları
- Saç renginde değişiklik
- Büyüme problemleri
- Sağırlık
- Kısa Boy (Cücelik)
Böyle durumlarda yeterli miktarda vücutta yok ise yeterli miktarda takviye yapılır ve enzim fonksiyonunu normalleştirir hale getirmektedir. Ayrıca motor fonksiyonu, işitme ve diğer oluşan nörolojik sorunların iyileştirilmesine yardımcı olması mümkün hale gelmektedir.
Manganez Eksikliğinin Sağlığa Etkileri Nelerdir?
Vücudumuzda çok küçük miktarlarda bulunan manganez minerali, çoğunlukla kemiklerde, karaciğerde, pankreas ve böbreklerde yoğunlaşan bir elementtir. Mangan adıyla da bilinen manganezin vücudumuzda bulunan miktarı yaklaşık olarak 20 miligramdır. Fotosentezin olmazsa olmaz elementlerinden olan manganezin insan sağlığının korunmasında da önemli katkıları vardır. Eksikliği halinde sağlığın nasıl olumsuz etkilendiğini paylaşabilmemiz için öncelikle manganezin faydalarından bahsetmemiz yararlı olacaktır.
Manganezin Sağlığa Olumlu Etkileri Nelerdir?
- Proteinlerin sentezlenmesinde önemli bir yere sahip olan manganez, kemik oluşumunu etkiler.
- Büyüme ve gelişme, kan şekeri düzeni, hormon fonksiyonları gibi işlevlerde görev alan manganez, koenzim olarak çalışır ve metabolik süreçleri kolaylaştırır.
- Organların verimli çalışması, manganezin etkisiyle mümkün olabilmektedir. Manganez, antioksidan özelliğe sahiptir. Bu sebeple kanser benzeri hücrelere zarar veren hastalıkların önüne geçmede üstün etken sağlar.
- Tiroid bezinin düzgün çalışmasında etkilidir ve kilo kontrolünü sağlayarak hızlı kilo kaybının önüne geçer.
- Serbest radikallerle savaşma özelliği ile ünlü olan manganez elementi, sinir fonksiyonlarının düzenli çalışmasında da son derece etkilidir.
Manganez Eksikliğinde Görülen Semptomlar
Bu mineralin eksikliği, sık rastlanan bir durum değildir. Bunun sebebi, çoğu diyette yeterli ve bol miktarlarda mangan alımının sağlanmasıdır. Ancak bazı durumlarda düşük mangan seviyelerine rastlamak da mümkündür. Bazı gen mutasyonlarına sahip kişiler, manganez eksikliğinin görüldüğü kişilerdir. Nadir görülen bu vakalarda ciddi gelişimsel gecikme, nöbetler, hipotoni, cücelik, distoni (hareket bozukluğu) ve sağırlık gibi semptomlar görülür.
Manganez Fazlalığında Ne Olur?
Yüksek manganez belirtileri şunları içerir:
- Baş ağrısı
- Göz sorunları
- Boğaz ağrısı
- Endişe
- Sinirlilik
- Uykusuzluk hastalığı
- Hafıza kaybı
- El titremeleri
- Abartılı refleksler
- Kas krampları
- Yukarıdaki semptomların yanı sıra, çok fazla manganez, uzun bir yan etki listesine neden olabilir. Bunlar esas olarak maruz kalma miktarına ve süresine bağlıdır.
Bununla birlikte, bu semptomlar diğer birçok sağlık koşulunda da yaygındır. Doğru bir teşhis ve uygun tedavi veya yönetim planı için, yaşadığınız herhangi bir semptom hakkında doktorunuzla konuşun.
Manganez yüksekliğinin birçok semptomu Parkinson hastalığının semptomlarına benzer. Bununla birlikte, manganez yüksekliği farklı beyin bölgelerini hedefler. Bir noktada, manganez toksisitesi geri döndürülemez hale gelir ve beyne zarar vermeye başlar.
